Pokazywanie postów oznaczonych etykietą WHO. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą WHO. Pokaż wszystkie posty

środa, 21 października 2015

Pobieranie krwi pępowinowej, a odcięcie pępowiny - czyli dlaczego nie warto się śpieszyć z "odpępnianiem"

Krew pępowinowa - jest to szersze ującie tematu ujętego na
 http://szczepienie.blogspot.com/p/instrukcja-przetrwania-w-polskiej.html

Ustanie tętnienia

Pobieranie krwi pępowinowej wiąże się z wcześniejszym odcięciem pępowiny. Zaleca się przecinanie pępowiny dopiero po zakończeniu tętnienia, co w przypadku pobierania krwi pępowinowej nie jest możliwe (zwykle). Szczególnie ważne u wcześniaków jest odcinanie pępowiny po ustaniu tętnienia. W przypadku gdy nie jest to możliwe lub utrudnione (poród wcześniaka, CC, konieczność szybkiej interwencji) można dostarczyć tę krew poprzez tzw. wyciśnięcie pępowiny (cord milking) - przesunięcia krwi znajdującej się w sznurze pępowinowym w kierunku dziecka.
Podejmowane są też próby opóźnionego odpępnienia u dzieci urodzonych CC:
http://cord-clamping.com/2011/09/08/cesarean-delayed-clamping/

"Kiedy przecina się pępowinę?
Najwięcej kontrowersji wywołuje kwestia czasu, jaki powinien upłynąć od chwili wydobycia dziecka do odcięcia pępowiny. Przez wiele lat w szpitalach stosowano zasadę, że pępowinę trzeba przeciąć najszybciej jak to możliwe, czasami odbywało się to już 20–30 sekund po urodzeniu się dziecka. Personel spieszy się, bo chce szybko zabrać malca i poddać go serii testów i pomiarów. Podręczniki położnictwa zalecają wprawdzie, by z zaciśnięciem i odcięciem pępowiny poczekać do momentu, aż przestanie ona tętnić, ale nie jest to kryterium precyzyjne, gdyż często opiera się na subiektywnych odczuciach położnych. W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, brakuje konkretnych wytycznych w tym względzie, w efekcie średni czas od narodzin do przecięcia pępowiny wynosi od 30 sekund do minuty.
http://www.poradnikzdrowie.pl/ciaza-i-macierzynstwo/porod/czas-przeciac-pepowine-czy-przecinanie-pepowiny-boli_37717.html

Jak informuje Ewa Janiuk, położna, pępowina przestaje tętnić do 3 minut po narodzinach dziecka.
http://ciaza.siostraania.pl/przeciecie-pepowiny-natychmiast-czy-bez-pospiechu/

Późne odpępnienie jest praktyką stosowaną w domach narodzin, czas przecięcia pępowiny zazwyczaj wynosi około 5 minut. Ostatnie badania pokazują, na podstawie 6 letnich doświadczeń porodów domowych, że dzieci urodzone w domu nie rozwijały żadnych negatywnych ubocznych skutków związanych z późnym odpępnieniem (Davies, Leap, McDonald, 2008).
Warto rozważyć zarówno korzyści, jak i potencjalne ryzyko związane z późnym odpępnieniem.


Opóźnione zaciśnięcie pępowiny u wcześniaków z bardzo małą urodzeniową masą ciała zmniejszyło w porównaniu z jej wczesnym zaciśnięciem ryzyko wystąpienia krwawienia dokomorowego i późnej sepsy. 


"Krew pępowinowa przyda się gdyby zachorowało"

Warto zapytać lekarzy jak często zdarza się, że komórki macierzyste pochodzące z krwi pępowinowej dziecka zostają wykorzystane do ratowania „właściciela”. Z tego co wiadomo był taki jeden przypadek w historii medycyny i dwa częściowe, ale być może coś się niedawno zmieniło dlatego warto pytać :)
Lek. Agnieszka Kwiecień, specjalista medycyny rodzinnej:
"Należy odradzać pobieranie i przechowywanie krwi pępowinowej, jeżeli dominującą intencją ma być ewentualne, późniejsze wykorzystanie materiału wyłącznie przez osobę, od której pobrano komórki macierzyste. Wynika to z faktu, że wiele zaburzeń prowadzących do chorób wymagających przeszczepu komórek macierzystych, to zaburzenia wrodzone i uwarunkowane genetycznie. Przykładem mogą być ostre białaczki wieku dziecięcego, w których w wielu przypadkach defekt genetyczny (zmiany przednowotworowe) istnieje także w komórkach macierzystych chorego dziecka…
http://www.forumpediatryczne.pl/txt/a,5947,3,0-0-1


Lekarze zebrani w Katowicach podkreślają jednak, że prawdopodobieństwo zastosowania własnej krwi pępowinowej u dziecka, od którego je pobrano jest bardzo niewielkie.
Opracowania naukowe mówią o prawdopodobieństwie rzędu 1 do 10 tysięcy, a nawet 1 do 100 tysięcy.
Jak informuje prof. Zygmunt Pojda z Centrum Onkologii w Warszawie, na świecie odnotowano dotychczas tylko 17 przypadków wykorzystania krwi pępowinowej na własne potrzeby. W Polsce nie było do tej pory takiego przypadku. Szersze są natomiast możliwości wykorzystania krwi pępowinowej dziecka u jego rodzeństwa lub innych członków rodziny.
Przeciwko zamrażaniu krwi pępowinowej przemawia także fakt, że może być jej za mało, by pomóc w leczeniu białaczki. Standardowo po porodzie udaje się pobrać 70-100 mililitrów krwi. To ilość wystarczająca na przeszczep dla osoby o maksymalnej wadze do 30 kg. Pojedyncza porcja krwi nie może więc być wykorzystana u dorosłego człowieka w celach hematologicznych. Naukowcy pracują już jednak nad łączeniem krwi pępowinowej od różnych osób.
http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,21082,wedlug-lekarzy-dzialalnosc-bankow-krwi-pepowinowej-jest-kontrowersyjna.html

prof. Wiesław Wiktor Jędrzejczak, kierownik Kliniki Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych AM. Konsultant krajowy ds. hematologii.
"Gdybym miał dziecku choremu na białaczkę przeszczepić krew pępowinową, wybrałbym tę od innego dawcy."
http://rodzicielstworadosci.com/ciaza-i-porod/zanim-pozwolisz-pobrac-krew-pepowinowa/ - warto doczytać, długi artykuł na ten sam temat



"W połowie września  Komitet Biotechnologii Polskiej Akademii Nauk zwrócił się z apelem do Krajowej Rady Transplantacyjnej. Jest ona ciałem doradczym dla ministra zdrowia i m.in. opiniuje wnioski ośrodków, które ubiegają się o pozwolenie na czynności transplantacyjne. Autorzy apelu oczekują stanowczego głosu Rady w sprawie przydatności terapii z wykorzystaniem tzw. komórek macierzystych, gdyż są one nieskuteczne i mogą być niebezpieczne. W dokumencie tym padają nazwy niektórych prywatnych klinik oferujących tego typu usługi. Z apelem mógł zapoznać się każdy, kto zajrzał na stronę internetową Komitetu Biotechnologii PAN. Do czasu. Władze PAN otrzymały bowiem pismo z kancelarii prawnej reprezentującej Polski Bank Komórek Macierzystych, w którym uznano apel za godzący w interesy spółki i zagrożono procesem. Dlatego, decyzją władz PAN, został on (na razie) zdjęty ze strony internetowej.
https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1935142,1,sledztwo-polityki-zludne-terapie-komorkami-macierzystymi.read


I o czym też nie wszyscy widzą, ale komórki macierzyste pobrane z krwi pępowinowej są praktycznie bezużyteczne dla dziecka od którego zostały pobrane
http://oczekujac.pl/2013/01/to-czego-zaden-bank-krwi-pepowinowej-wam-nie-powie.html


Ustanie tętnienia sznura pępowinowego niekoniecznie jest równoznaczne z ustaniem przepływu przez naczynia pępowinowe (w badaniu wyszło, że tętnienie nie jest związane z przepływem krwi w naczyniach, co wskazuje że fale ciśnienia generowane przez serce nadal dochodzą do pępowiny niezależnie od tego czy przepływ był wyczuwalny czy nie).
http://fn.bmj.com/content/100/2/F121.long

Szpitale czasem współpracują z bankami krwie pępowinowej i w formularzach, które dają do wypełnienia przed porodem nie ma ani słowa o tym, że wiąże się to szybszym odpępnieniem.

"Łożysko zgodnie z obowiązującym prawem jest odpadem medycznym z opieki okołoporodowej. Zgodnie z definicją ustawową przez odpady medyczne rozumie się odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny.[..]
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych, których odzysk jest dopuszczalny z 24 lipca 2015 r. wymienia te rodzaje odpadów z opieki okołoporodowej, których odzysk jest możliwy
Za naruszenie zakazu przetwarzania odpadów medycznych grozi kara grzywny, a nawet aresztu. Personel szpitala zobowiązany jest do odpowiedniego oznaczenia, przechowywania i utylizacji takiego odpadu.

Gdzie trafia łożysko?
Do specjalnego worka. Każda placówka ochrony zdrowia, jaką w tym przypadku jest szpital ginekologiczno-położniczy powinna mieć procedurę postępowania z odpadami medycznymi.
Odpad jakim jest łożysko umieszcza się w workach jednorazowego użycia z folii polietylenowej, koloru czerwonego, nieprzezroczystych, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia. Magazynowanie takich odpadów medycznych może odbywać się tylko w temperaturze do 10 °C, a czas ich przechowywania nie może przekroczyć 72 godzin.

[..] jak wygląda rzeczywistość?
[..] Najwyższa Izba Kontroli oceniła negatywnie funkcjonowanie systemu unieszkodliwiania odpadów medycznych w badanym obszarze w latach 2011–2013, ze względu na skalę stwierdzonych nieprawidłowości oraz związane z nimi zagrożenia dla zdrowia ludzi oraz środowiska.
Aż w dziesięciu szpitalach (tj. 83,3%) naruszano zasady postępowania z odpadami medycznymi, m.in. niewłaściwie segregowano odpady medyczne, nie dotrzymywano wymaganych warunków ich magazynowania oraz transportu wewnętrznego z miejsca powstania do miejsca magazynowania. Naruszeń i nieprawidłowości było o wiele więcej. Kilka szpitali nie wymagało od odbiorców odpadów medycznych zezwoleń na prowadzenie takiej działalności. Rzeczywistość daleka jest od ideału.

Raport NIK dostępny w całości tutaj.

Wyjątek.
Sposobem na zatrzymanie łożyska jest poród domowy. Kobiety, które wybrały taki rodzaj porodu same decydują, co się z nim stanie. Nie mają obowiązku dostarczania go do szpitala, czy tym bardziej do firmy utylizującej odpady. Położna, która odbiera poród również nie ma takiego obowiązku. Sprawa pozostaje nieuregulowana. Ciekawa jestem, co kobiety z nim robią w zaciszu domowym … Macie jakieś doświadczenia? Podzielcie się!

W najlepszym wypadku łożysko możemy obejrzeć i dotknąć. Czy tylko ja zapomniałam, chociaż spojrzeć na nie?

Podstawa prawna:
Ustawa o odpadach z 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 21) w szczególności art. 3 ust. 1 pkt 8) i 14), art. 94, art. 183.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych, których odzysk jest dopuszczalny z 24 lipca 2015 r. (D z.U. z 2015 r. poz. 1116).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi matkaprawnik"

http://matkaprawnik.pl/co-sie-dzieje-z-lozyskiem-po-porodzie/



"Nie ma ryzyka przy pobraniu, jest to bez wpływu na zdrowie dziecka."

Matkom nie mówi się całej prawdy i wmawia się , że pobranie krwi pępowinowej nie ma żadnego negatywnego wpływu na ich nowo narodzone dziecko.

"Gdzie tkwi haczyk?
Właśnie w tym pospiesznym „odpępnianiu” – to nieprawda, że krew zostałaby zutylizowana, jeśli odetniemy pępowinę dopiero po tym, jak przestanie tętnić to większość z niej wróci do dziecka."
"Pobierający krew pępowinową zgodnie mówią, że pępowinę należy odciąć najpóźniej w ciągu 2 minut – wg zaleceń WHO z odcięciem należy poczekać 3-5 minut!"
"Co zabawne (choć to taki śmiech przez łzy) to zbyt mała ilość krwi, która wróci do dziecka z łożyska powoduje większość chorób, które mają być leczone przy pomocy „krwi pępowinowej”… Rodzice nie są informowani o tym, że pobranie „krwi pępowinowej” wymaga przedwczesnego odcięcia pępowiny.
„Wytyczne dla pediatrów mówią o tym, że ‚u niemowląt i dzieci nie powinno się pobierać więcej niż 5% całkowitej objętości ich krwi, w przeciągu 24 godzin‚. Noworodek ważący 3,6 kg ma ok. 280 ml krwi – więc powinno mu się pobrać nie więcej, niż 14 ml. Dlaczego te przepisy nie mają zastosowania w odniesieniu do kilkuminutowych noworodków? Worek pępowinowy ma 250 ml (35 ml wypełnione od razu płynem przeciwzakrzepowym), minimalna ilość krwi akceptowalna przez banki krwi to 45 ml, a maksymalna możliwa to 215 ml. (…) Jako położna-wampir wypełniałam ok. połowę worka, więc minimum 90 ml. Ta ilość stanowi znaczący odsetek objętości krwi noworodka!"
http://rodzicielstworadosci.com/ciaza-i-porod/zanim-pozwolisz-pobrac-krew-pepowinowa/

Penny Simkin on Delayed Cord Clamping -Penny Simkin demonstrates why the baby's umbilical cord should not be routinely clamped and cut immediately following birth
https://www.youtube.com/watch?v=W3RywNup2CM

Czy krew pępowinowa to jedyna okazja na pobranie komórek macierzystych?

Jednak bardziej świat nauki skupia się na czymś co dotyczy miliardów ludzi, a nie nielicznej garstki co akurat mają krew pępowinową w banku. Wiadomo, że większość ludzi nie ma takiej "polisy" wszelkie badania ukierunkowane są więc w nieco inne tereny np.
komórki węchowe - czyli nasz nos może uratować nam zdrowie?
http://nauka.newsweek.pl/komorki-wechu-naprawia-rdzen,105164,1,1.html

Zęby mleczaki niezawodnym dostawcą komórek macierzystych - technika i sprzęt stomatologiczny http://www.infodent24.pl/techdentpost/mleczaki-niezawodnym-dostawca-komorek-macierzystych,105510.html
http://www.atj-stomatologia.pl/blog/komorki-macierzyste-w-zebach-mlecznych/

Sposobem leczenia wielu poważnych chorób jest przeszczep komórek macierzystych. Kiedyś pobierano je ze szpiku kostnego a ostatnimi czasy z krwi pępowinowej. Okazało się, że zęby mleczne także stanowią ich źródło. 
Zęby mleczne - lekarstwo XXI w.
http://czaszdziecmi.pl/advices/zdrowo/show/9-zeby-mleczne-lekarstwo-xxi-w
http://www.infodent24.pl/edudentpost/dentysta-usunal-corce-przednie-zeby-mleczne-dla-komorek-macierzystych,3746.html
Nie tylko mleczaki, ale także ósemki - Komórki macierzyste z ósemek wyleczą rogówkę?
http://www.infodent24.pl/lifedentpost/komorki-macierzyste-z-osemek-wylecza-rogowke,102532.html


Także w mleku karmiącej matki znajdują się komórki macierzyste zdolne do przenikania do organizmu.
"Analiza piersi laktującej pokazały, że komórki macierzyste z dużym prawdopodobieństwem tworzą sie w mleku matki a ich prawdopodobnym celem jest właśnie wsparcie organizmu małego dziecka." Niemowlę, które jest karmione piersią dziennie spożywa około 430-1300 ml mleka matki, a w każdym ml. Znajduje się od 10 000 do 13 000 000 komórek. Czyli dziennie może otrzymać ok 17 miliardów komórek z mleka matki od 1 do 30% w tych komórkach mogą być komórkami macierzystymi. Nawet przy 1%, przy najmniejszej ilości komórek to ponda 17 milionów komórek macierzystych dziennie.
http://www.hafija.pl/2015/04/trawienie-mleka-matki-i-komorki-macierzyste-czyli-o-komorkach-ktore-nie-chca-umierac-w-przewodzie-pokarmowym-dziecka.html


Krew pępowinowa skuteczniej niszczy komórki nowotworowe
http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,408350,krew-pepowinowa-skuteczniej-niszczy-komorki-nowotworowe.html

"Na podstawie dowodów naukowych i aktualnego stanowiska ekspertów American Academy of Pediatrics należy zwrócić uwagę na potencjalne ograniczenia w stosowaniu komórek macierzystych:
1) Nadal brak jest obiektywnych danych wiarygodnie oceniających prawdopodobieństwo, że dziecko będzie potrzebować swoich komórek macierzystych z krwi pępowinowej.
2) Liczba komórek pobieranych z krwi pępowinowej powinna wystarczać do przeszczepu szpiku kostnego u małego dziecka, jednak im większe jest dziecko, tym większej liczby komórek potrzebuje do skutecznego przeszczepu. Jest bardzo mało prawdopodobne, aby u starszego dziecka, a tym bardziej u dorosłego wymagającego przeszczepu, wystarczyła wyłącznie porcja własnych komórek zmagazynowana w banku krwi pępowinowej. W większości przypadków dorosłych, u których dokonano udanych przeszczepów komórek macierzystych, zabieg polegał na jednoczesnym przetoczeniu kilku porcji komórek, pochodzących od kilku dawców!
3) Brak dowodów naukowych na skuteczność i bezpieczeństwo przetoczenia własnych komórek macierzystych z banku krwi pępowinowej dziecku z rozwijającą się chorobą nowotworową. Stosowanie własnych komórek macierzystych do leczenia dzieci z nowotworami, a zwłaszcza z białaczkami, budzi poważne wątpliwości ekspertów. Wiadomo bowiem, że u dzieci, u których rozwinęła się białaczka, stwierdza się poważne mutacje DNA, obecne także w komórkach macierzystych krwi pępowinowej. Zdaniem większości ekspertów, w przypadku białaczki u dziecka stosowanie własnych komórek macierzystych jest wręcz przeciwwskazane!
4) Komórki macierzyste mają potencjalną zdolność różnicowania się w komórki różnych tkanek (serca, układu nerwowego, trzustki itp.). W wielu badaniach naukowych osiągnięto spektakularne sukcesy w tym zakresie. Droga do zastosowania tej metody w praktyce jest jednak jeszcze bardzo odległa. Twierdzenia, że zamrożone komórki macierzyste są pełnowartościowymi „częściami zamiennymi”, które posłużą pacjentowi do regeneracji uszkodzonych narządów ciała, są na dzień dzisiejszy niepotwierdzoną naukowo spekulacją, aczkolwiek trwają badania nad takim zastosowaniem komórek macierzystych.

Rodzice/pacjenci zainteresowani skorzystaniem z oferty banków krwi pępowinowej powinni otrzymać od lekarza następujące informacje:
1) Należy odradzać pobieranie i przechowywanie krwi pępowinowej, jeżeli dominującą intencją ma być ewentualne, późniejsze wykorzystanie materiału wyłącznie przez osobę, od której pobrano komórki macierzyste. Wynika to z faktu, że wiele zaburzeń prowadzących do chorób wymagających przeszczepu komórek macierzystych, to zaburzenia wrodzone i uwarunkowane genetycznie. Przykładem mogą być ostre białaczki wieku dziecięcego, w których w wielu przypadkach defekt genetyczny (zmiany przednowotworowe) istnieje także w komórkach macierzystych chorego dziecka…
2) Z powyższej uwagi wynika zalecenie, że należy szczególnie starannie wyjaśniać rodzicom dziecka, iż pobrana przy porodzie krew pępowinowa nie będzie odpowiednim źródłem komórek macierzystych na wypadek zachorowania dziecka na białaczkę.
3) Przechowywanie krwi pępowinowej ukierunkowane na konkretnego biorcę zaleca się wyłącznie w przypadku istnienia w danej rodzinie starszego rodzeństwa, obciążonego chorobą mogącą wymagać leczenia z użyciem komórek macierzystych. Pobranie krwi pępowinowej od zdrowego, młodszego rodzeństwa jest wówczas najmniej inwazyjną metodą pobrania porcji komórek macierzystych zbliżonych genetycznie do ewentualnego biorcy.
4 ) Należy odradzać przechowywanie komórek macierzystych krwi pępowinowej przez prywatne (komercyjne) instytucje oferujące swoje usługi jako „biologiczna polisa zdrowotna”.
5) Należy propagować pobieranie krwi pępowinowej i przechowywanie jej w publicznych (niekomercyjnych) bankach komórek macierzystych, działających z intencją udostępniania ich jako biologicznego materiału leczniczego dla osób trzecich, spełniających kryteria częściowej zgodności genetycznej.
6) Należy informować pacjenta, że zasadą publicznych banków krwi pępowinowej jest ich otwartość dla wszystkich potrzebujących, co może oznaczać brak możliwości wykorzystania próbki „na życzenie” do celów prywatnych. Rodzice dziecka muszą też być poinformowani, że oddanie próbki krwi pępowinowej oznacza zgodę na badania w kierunku anomalii genetycznych i chorób zakaźnych.
7) Pobieranie krwi pępowinowej nie powinno być wykonywane przy porodach powikłanych, ani nie powinno zmieniać standardowego postępowania związanego z zaciskaniem pępowiny.
8) Lekarze prowadzący ciążę lub poród nie powinni być uwikłani w konflikt interesów finansowych, polegający np. na otrzymywaniu prowizji lub innej formy wynagrodzenia od komercyjnych banków krwi pępowinowej.
Autor opracowania:
Lek. Agnieszka Kwiecień, specjalista medycyny rodzinnej, na podstawie: Cord Blood Banking for Potential Future Transplantation. Pediatrics Vol. 119, Number 1, January 2007, 165-168
Recenzenci:
Dr med. Jarosław Kwiecień, specjalista pediatra, adiunkt Katedry i Kliniki Pediatrii w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny

Adres www źródła:
www.pediatrics.org/cgi/content/full/119/1/165
http://www.forumpediatryczne.pl/txt/a,5947,3,0-0-1
http://oczekujac.pl/2013/01/to-czego-zaden-bank-krwi-pepowinowej-wam-nie-powie.html



Źródła
http://zapytajlekarza.mp.pl/lista/show.html?id=83120
http://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.11.5.2


Trudno usłyszeć historie o tym gdy zdeponowana krew pemopowinowa w takim banku do czegoś się przydała. Podobnie płaci się kilkaset zł (ok 600zł)  za wstępie zbadanie czy krew się nadaje a jak nie, koszty nie zostają zwrócone. [Informacje z forum - do zweryfikowania]

Dyskusje z grupy - wiele źródeł
https://www.facebook.com/groups/1377199075944159/permalink/1499909407006458/
https://www.facebook.com/groups/1377199075944159/permalink/1521478798182852/
https://www.facebook.com/groups/1377199075944159/permalink/1476990929298306/
https://www.facebook.com/groups/1377199075944159/permalink/1499909407006458/?comment_id=1500016266995772&notif_t=group_comment
z grupy https://www.facebook.com/groups/1377199075944159/?fref=ts

Ceny
http://biovaultfamily.com/prices/
http://www.nhsbt.nhs.uk/cordblood


Komercyjna prywatna firmy z nazwą budzącą zaufanie

Polski Bank Komórek Macierzystych - to komercyjna firma z dobrą nazwą podobnie jak "Skarbnica Narodowa". Obie firmy mogą sugerować nazwą, sposobem działania, że są jakimiś publicznymi instytucjami finansowanymi przez rząd, działającymi dla niego tymczasem są to tylko prywatne firmy, jedna sprzedaje żetony, a nie monety NBP, natomiast "Polski Bank Komórek" jest jedną z wielu firm oferujących takie rozwiązania w Polsce, która wyróżnia się lepszą nazwą. Te firmy nie są finansowani przez rząd, to nie jest publiczny bank, tylko kolejna prywatna firma jakich jest wiele, mają dobry marketing dlatego ludziom wydaje się, że to jakiś jedyny Polski publiczny bank komórek macierzystych. W Polsce czegoś takiego nei ma. Cen też najlepszych nie mają
https://www.pbkm.pl/oferta/cennik/cennik-standardowy


Jakub Baran, współzałożyciel i prezes zarządu PBKM:
"materiał będzie pobierany od polskich dawców. Po jego odpowiednim przygotowaniu w laboratoriach PBKM, trafi do ośrodków przeszczepowych na terenie całych Stanów Zjednoczonych, gdzie zostanie wykorzystany do leczenia pacjentów cierpiących na choroby hematologiczne, przede wszystkim białaczki.
Polski Bank Komórek Macierzystych to jeden z największych i najszybciej rosnący z liczących się w Europie banków komórek macierzystych. W 2016 r. PBKM przygotował na potrzeby leczenia chorób hematologicznych krew i tkanki dla ponad 170 pacjentów z ok. 20 państw na całym świecie.
http://www.rynekzdrowia.pl/Uslugi-medyczne/Polski-Bank-Komorek-Macierzystych-wchodzi-na-rynek-amerykanski,169848,8.html

Banki krwi pępowinowej - nadzieja, czy naciągactwo?
http://www.medonet.pl/ciaza-i-dziecko/choroby-dzieciece/banki-krwi-pepowinowej-nadzieja-czy-naciagactwo-,artykul,1633440.html
http://www.viacord.com/treatments-and-research/family-stories/
http://www.cordblood.com/best-cord-blood-bank/stem-cell-therapy/advancing-stem-cell-therapies
http://www.cordblood.com/best-cord-blood-bank/stem-cell-therapy/~/media/Files/PDFs/CellTherapy_Experience.pdf
Więcej informacji na podobne tematy na
http://szczepienie.blogspot.com/p/instrukcja-przetrwania-w-polskiej.html



Działalność komercyjnych banków krwi pępowinowej budzi kontrowersje; obiecują za dużo i manipulują danymi reklamując swoją działalność. Nie ma też pewności, że stosują skuteczne techniki zamrażania krwi - mówili lekarze podczas II Ogólnopolskiej Konferencji „Metody badawcze w zakresie nauk podstawowych w ginekologii i położnictwie – komórka macierzysta 2005", która rozpoczęła się 25 listopada w Katowicach.

"Europejska Grupa ds. Etyki (oficjalny organ doradczy Unii Europejskiej) jednoznacznie negatywnie oceniła sensowność tego typu działań” – zaznacza prof. Jędrzejczak.
http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,21082,wedlug-lekarzy-dzialalnosc-bankow-krwi-pepowinowej-jest-kontrowersyjna.html





Ciekawe, że szympansica żyjąca na wolności zawsze „zapomina” uwolnić dziecko od pępowiny. Światowej sławy specjalistka od małp, dr Jane Goodall, która pracuje w parku narodowym Gombe na wschodnim wybrzeżu jeziora Tanganika, obserwowała to dziwne zjawisko. Łożysko wydalone w jakiś czas po rozwiązaniu wisi jeszcze przez kilka dni, przymocowane pępowiną do dziecka i wlecze się za nim tak, że badaczka obawiała się, iż pępowino może zaplątać się w krzakach i wyrwać dziecko z ramion matki. (…) Badacze studiujący zachowanie różnych zwierząt zwrócili uwagę na to, że zwierzęta nie spieszą się z przecinaniem pępowiny. Ten szczegół jest ważny i dla człowieka. Francuski lekarz, prof. Frederik Leboyer, który propaguje „łagodny poród”, wyraża następujący pogląd: „Czy pępowina zostanie natychmiast przecięta, jak to jest obecnie praktykowane w klinikach położniczych, czy dopiero po kilku minutach, jak to robi wiele zwierząt, ma zasadnicze znaczenie dla sposobu, w jaki rozpoczyna się oddychanie, a przez to dla przestawienia noworodka na nowe życie. Jeżeli cięcie przeprowadzi się bezpośrednio po porodzie, to w mózgu dziecka nagle zabraknie tlenu. Zostaje uruchomiony hormonalny system alarmowy, na który organizm reaguje paniką. Wstępujące w życie dziecko ma już przedsmak śmierci„.
V. B. Dröscher, „Rodzinne Gniazdo”
http://rodzicielstworadosci.com/ciaza-i-porod/dlaczego-poczekac-z-cieciem-czyli-skutki-przedwczesnego-odpepniania/

http://rodzicielstworadosci.com/ciaza-i-porod/zanim-pozwolisz-pobrac-krew-pepowinowa/ - warto doczytać, długi artykuł na ten sam temat


Korzyści wynikające z opóźnionego odpępnienia
Hematokryt i hemoglobina
Obecnie mamy pewność, że późne odpępnienie ma pozytywny wpływ na podniesienie poziomu hemoglobiny (Hgb) i hematokrytu (Hct) u dziecka, co prowadzi do zmniejszenia częstości i nasilenia anemii u noworodków (McDonald, Middleton 2008; Van Rheenen, Brabin 2006; Cernadas i wsp. 2006). W opracowaniu Cernadasa i wsp. oceniano poziom Hct (badanego w krwi włośniczkowej) u 267 noworodków, podzielonych na trzy grupy, (1) odpępnianych po 15 sekundach, (2) odpępnianych po 1 minucie, (3) odpępnianych po 3 minutach. Stwierdzono, że zarówno w 6. godzinie życia, jak i między pierwszą a drugą dobą życia poziom hematokrytu u dzieci z grupy pierwszej (odpępnianych wcześnie) był zdecydowanie niższy, niż u dzieci z grupy 2 i 3 (Cernadas i wsp. 2006).
Metaanaliza, na podstawie 15 badań (łączna grupa badanych dzieci 1912) wykazała, że poziom Hgb po porodzie badany z krwi włośniczkowej, był wyższy u dzieci później odpępnianych. Szczególnie wyraźną różnicę pomiędzy grupami dzieci odpępnianymi w różnym czasie (przed upływem i po upływie 2 minut), odnotowano pomiędzy 24., a 48.godziną od porodu. Po 6 miesiącach życia, różnice te wyrównywały się (Hutton, Hassan 2007). Podobne wyniki uzyskali też w opublikowanej w 2008 roku metanalizie badacze Mc Donald i Middleton (McDonald, Middleton 2008).
Anemia
U dzieci późno odpępnianych zaobserwowano niższe ryzyko wystąpienia anemii pomiędzy 1. a 2. dobą życia. Taką sytuację odnotowano również badając dzieci między 2. a 3. miesiącem życia. Różnica między ryzykiem wystąpienia anemii u dzieci wcześnie i późno odpępnianych jest znaczna. U dzieci, których nie odpępniano zaraz po porodzie, ryzyko anemii malało o 47%. Po 6. miesiącach życia ryzyko w obu grupach dzieci wyrównały się. (Hutton, Hassan, 2007).
Poziom żelaza
W grupie dzieci późno odpępnianych w porównaniu do dzieci wcześnie odpępnianych stwierdzono zdecydowany wzrost poziomu żelaza (Hutton, Hassan, 2007; McDonald, Middleton, 2008). Tendencja ta była wyraźnie obserwowana pomiędzy 2. a 3. miesiącem życia dzieci. U dzieci z grupy późnego odpępniania odnotowano spadek ryzyka wystąpienia anemii o 33% (Hutton, Hassan , 2007).
Niebezpieczeństwa związane z późnym odpępnieniem
Policytemia
Policytemię można rozpoznać, gdy poziom hematokrytu wzrasta ponad 65%. Zdarza się to u 2-5 % noworodków. Decyzję leczenia podejmuje się dopiero wtedy, gdy u dziecka występują objawy, takie jak sinica, tachypnoe, objawy neurologiczne - wymioty, senność, drgawki oraz żółtaczka, a stan Hct wciąż rośnie. Stosowaną metodą terapii w takich sytuacjach jest transfuzja wymienna (Rosenkrantz 2003, Szczapa 2000).
Istnieją różne dane obrazujące związek między opóźnionym odpępnieniem, a wystąpieniem policytemii. Jedna z metaanaliz wykazała, że ryzyko rozwinięcia policytemii jest wyższe u dzieci, które odpępniono z opóźnieniem, co oceniano w 7. godzinie życia, oraz pomiędzy 1. a 2. dobą życia. Jednakże żaden z tych noworodków nie wymagało leczenia i nie rozwijało objawów choroby (Hutton, Hassan, 2007).
Inne badania, zarówno z podwójną ślepą próbą, jak i metaanaliza Cochrane'a, nie wykazały różnic pod względem ryzyka rozwinięcia policytemii pomiędzy dziećmi z grupy wczesnego i opóźnionego odpępnienia (McDonald, Middleton, 2008).
Hiperbilirubinemia
Pomimo, iż większość badań wskazuje na to, iż dzieci później odpępnione mają wyższy poziom bilirubiny, poziom żółtaczki pomiędzy 3-14 dniem (wymagający leczenia fototerapią) obserwowany w obu grupach, dzieci wcześnie i późno odpępnianych jest podobny (Hutton, Hassan , 2007; McDonald, Middleton, 2008).
Zaburzenia oddychania
Przejściowe tachypnoe, może wiązać się z opóźnioną absorpcją płynu owodniowego wynikającym z opóźnionego odpępnienia. Nie ma jednak badań świadczących o tym, że odsunięcie w czasie przecięcia pępowiny wpływa na zwiększenie liczby problemów oddechowych u noworodków (Cernadas i wsp. 2006).
Badania McDonalda nie wykazały różnic w liczbie dzieci wymagających intensywnej opieki medycznej związanej z zaburzeniami oddechowymi pomiędzy grupami dzieci o różnym czasie odpępnienia (McDonald, Middleton, 2008).

Wcześniactwo
Wiele badań obecnie koncentruje się na zaletach opóźnionego odpępnienia w odniesieniu do wcześniaków, uzyskiwane wyniki sugerują, że takie postępowanie może przynieść jeszcze korzystniejsze efekty zdrowotne dla dzieci przedwcześnie urodzonych niż urodzonych o czasie. Jedno z randomizowanych badań pokazało, że opóźnienie przecięcia pępowiny o 30-90 sekund polepszało oksygenację tkankową (Baenziger i wsp. 2007).
Dzieci urodzone między 30 a 36 tygodniem ciąży, które zostały odpępnione natychmiast po porodzie miały niższy hematokryt i mniejszą ilość krwinek czerwonych (Strauss i wsp. 2008). U dzieci o bardzo małej masie urodzeniowej (<1500 2006="" 2007="" 30-45="" 5-10="" dem="" do="" dokomorowych="" dzieci="" e="" ercer="" g="" i="" krwotok="" kugelman="" liczby="" mechanicznej="" mniejszej="" ni="" niej="" nika="" o="" odp="" p="" pnienie="" pnione="" po="" podawania="" prowadzi="" rzedziej="" s="" surfaktantu="" szego="" w="" wentylacji="" wska="" wsp.="" wymaga="" wzgl="" y="" zaka="">
Poród lotosowy
Porodem lotosowym nazywamy sytuacje, gdy po narodzinach dziecka i popłodu pępowina nie jest odcinana, lecz samoistnie w przeciągu 3-7 dni odłącza się od łożyska. (lim, 2001) Pierwsze doniesienia na ten temat pojawiły się w latach 70, obecnie praktyka ta jest rzadko spotykana, najczęściej występuje w przypadku porodów domowych. Zwolennicy porodu lotosowego, uzasadniają nie odcinanie pępowiny dbałością o stopniowe, łagodne oddzielanie się dziecka od ciała matki, zapewnieniem odpowiedniego czasu, na to aby cała energia życiowa przepłynęła od łożyska do dziecka. Poród lotosowy może mieć miejsce zarówno w przypadku porodu naturalnego, porodu do wody jak i cięcia cesarskiego.
Łożysko zaraz po narodzinach jest dokładnie myte, zasypywane mieszanką soli i ziół, owijane w gazę lub podwieszane w specjalnym sitku. Brak jest obecnie naukowych dowodów dotyczących korzyści i niebezpieczeństw związanych z porodem lotosowym, jednakże uznaje się, że takie postępowanie może przyczyniać się do zwiększenia liczby zakażeń.
Właściwa pozycja dziecka podczas odpępniania
Nie ma dziś jednoznacznej opinii i rekomendacji dotyczących optymalnej pozycji dziecka względem łożyska, po narodzinach, przed odpępnieniem. Niektórzy badacze sugerują aby dziecko pozostawało na wysokości nie wyższej niż 10 cm nad poziomem łożyska i nie niższej niż 10 cm poniżej poziomu łożyska, optymalnie przez 3 minuty, oczywiście najlepiej, jeśli leży ono na brzuchu matki. W sytuacji, gdy dziecko znajdowałoby się 40 cm poniżej poziomu łożyska czas potrzebny do uzyskania transfuzji krwi z łożyska do dziecka wynosiłby 1 minutę (Van Rheenen i wsp. 2006, 2007).

Badania wykazują wiele korzyści związanych z późnym odpępnieniem, natomiast ryzyko jest słabo udokumentowane. Potrzebne są kolejne badania i obserwacje, aby jednoznacznie określić zalecenia dotyczące odpępnienia dziecka. Ważne jest jednak zrozumienie fizjologii i konsekwencji wczesnego oraz opóźnionego odpępnienia.
Dr n. med. Barbara Baranowska, położna
Bibliografia:
1. Baenziger O, Stolkin F, Keel M, von Siebenthal K, Fauchere JC, Das Kundu S, et al. The influence of the timing of cord clamping on postnatal cerebral oxygenation in preterm neonates: a randomized, controlled trial. Pediatrics 2007 Mar;119(3):455-9.
2. Bręborowicz G.H. Położnictwo i ginekologia, tom. I , PZWL, Warszawa, 2007
3. Cernadas J, Carroli G, Pellegrini L, et al. The effect of timing of cord clamping on neonatal venous hematocrit values and clinical outcome at term: A randomized, controlled trial. Pediatrics 2006;117:779-86.
4. Czyżewicz A. Położnictwa, cz.II, Warszawa, 1932
5. Davies L., Leap N., McDonald S. Examination of the Newborn & Neonatal Health: A Multidimensional Approach, Elsevier Health Sciences, 2008
6. Eichenbaum-Pikser G, Zasloff J., Delayed Clamping of Umbilical Cord: A Review With Implications for Practice: Special Considerations., J Midwifery Womens Health 2009; 5(4):321-326
7. Hutton EK, Hassan ES. Late vs early clamping of the umbilical cord in full-term neonates: Systematic review and meta-analysis of controlled trials. JAMA 2007;297:1241-52.
8. Jahazi A, Kordi M, Mirbehbahani NB, Mazloom SR. The effect of early and late umbilical cord clamping on neonatal hematocrit. J Perinatol 2008;28:523-5.
9. Kugelman A, Borenstein-Levin L, Riskin A, Chistyakov I, Ohel G, Gonen R, et al. Immediate versus delayed umbilical cord clamping in premature neonates born < 35 weeks: a prospective, randomized, controlled study. Am J Perinatol 2007 May;24(5):307-15.
10. Levy T, Blickstein I. Timing of cord clamping revisited. J Perinatal Med 2006;34:293-7.
11. Lim R.Lotus birth: asking the next question. Midwifery Today Int Midwife. 2001 Summer;(58):14-6.
12. McDonald SJ, Middleton P. Effect of timing of umbilical cord clamping of term infants on maternal and neonatal outcomes (review). Cochrane Database Syst Rev 2008; 2:CD004074
13. Mercer JS, Vohr BR, McGrath MM, Padbury JF, Wallach M, Oh W. Delayed cord clamping in very preterm infants reduces the incidence of intraventricular hemorrhage and late-onset sepsis: a randomized, controlled trial. Pediatrics 2006 Apr;117(4):1235-42.
14. Rabe H, Reynolds G, Diaz-Rossello J. Early versus delayed umbilical cord clamping in preterm infants (review). Cochrane Database Syst Rev 2004;4:CD003248.
15. Rosenkrantz TS. Polycythemia and hyperviscosity in the newborn. Semin Thromb Hemost 2003;29:515-27.
16. Strauss RG, Mock DM, Johnson KJ, Cress GA, Burmeister LF, Zimmerman MB, et al. A randomized clinical trial comparing immediate versus delayed clamping of the umbilical cord in preterm infants: short-term clinical and laboratory endpoints. Transfusion 2008 Apr;48(4):658-65.
17. Szczapa J. (red). Neonatologia, PZWL, Warszawa, 2000
18. Ultee CA, van der Deure J, Swart J, Lasham C, van Baar AL. Delayed cord clamping in preterm infants delivered at 34 36 weeks' gestation: A randomized controlled trial. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed 2008;93:F20-3.
19. Van Rheenen P, Brabin B. A practical approach to timing cord clamping in resource poor settings. BMJ 2006;333:954-8.
20. Van Rheenen P, de Moor L, Eschbach S, de Grooth H, Brabin B. Delayed cord clamping and hemoglobin levels in infancy: A randomized controlled trial in term babies. Trop Med Int Health 2007;12:603-16.






Naukowcy odkryli ostatnio, że krew z przewodu pępowinowego, zwana krwią pępowinową, jest nie­zwykle odżywcza i jest źródłem łatwo dostępnych pierwotnych, niezróżnicowanych komórek macierzy­stych. Jest to czynnik rozwoju kwitnącego biznesu banków krwi pępowinowej. Magazyny te przekierowują krew pępowinową dla dzieci, które mogą potrzebować komórek macierzystych do leczenia różnych chorób, jak choćby białaczki. Być może lepszym rozwiązaniem dla noworodka jest otrzymanie komórek macierzystych w trakcie porodu.
http://szczepienia.wybudzeni.com/2017/08/28/opoznione-zaciskanie-pepowiny/ [do zweryfikowania]


Proste opóźnienie zaciśnięcia pępowiny o minutę może uratować tysiące noworodków
Australijscy naukowcy przebadali 3000 dzieci urodzonych przed 37 tygodniem ciąży. Opóźnienie zaciśnięcia pępowiny o 60 s obniża ryzyko śmierci wcześniaka o 30%. Pępowina po porodzie pulsuje jeszcze od 5 do 20 minut. Ruchy te mają na celu wpompowanie odżywczej krwi pępowinowej do organizmu dziecka.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17374818
http://www.abc.net.au/news/2017-10-30/delaying-clamping-umbilical-cord-could-save-premmie-babies/9098902?


Badania wykazały, że opóźnione o minimum 2 minuty zaciskanie pępowiny u dzieci urodzonych w ter­minie, wpływa korzystnie na poziom żelaza i zmniejsza ryzyko wystąpienia anemii przynajmniej przez pierwsze 2 miesiące życia. Przeciwnicy opóźnienia zaciskania pępowiny cytują badania wskazujące na zwiększone ryzyko wystą­pienia czerwienicy (wysoki poziom czerwonych krwinek) pomimo tego, że jest to schorzenie o przebiegu łagodnym. – Late vs early clamping of the umbilical cord in full-term neonates: systematic review and meta-analysis of controlled trials.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17374818

środa, 27 listopada 2013

Skąd czerpać informacje? Polecane książki, ulotki szczepionek, statystyki na temat chorób. Filmy i literatura na temat szczepień. Lektura obowiązkowa.

Wyszukiwarka na temat szczepień
https://goo.gl/OIDApo


Jak szukać informacji? - przepis
Każdą informacje należy odpowiednio weryfikować. Warto zdobyte informacje konsultować ze specjalistami. Zawsze należy odszukać prawdziwe źródła danej informacji z komentarza, portalu, która zwykle ma postać artykułów / badań dostępnych w np. Cochrane Library, Pubmed, Medline.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed (np. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=vaccine )
https://scholar.google.com wpisując np. wyszukiwarkach [nazwa szczepionki] vaccine placebo controlled study" Nie najgorszym źródłem w tych tematach jest też po prostu anglojęzyczna wikipedia (bo zawiera przypisy).
https://www.sciencedirect.com/
http://jcs.biologists.org/ CELL
https://www.researchgate.net/
http://www.cochranelibrary.com
http://ptwakc.org.pl
Wydawnictwa naukowe związane z PAN (Acta)
https://phmd.pl/resources/html/cms/MAINPAGE Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej
https://journals.viamedica.pl/index Via Medica!
http://unpaywall.org/ - wyszukiwarka pomagająca wyszukać czy gdzieś jest  dostępne dane badanie za darmohttps://sci-hub.tw http://sci-hub.cc/ - Pirate-Bay dla naukowców. - Wyszukiwarka i pokazywarka pełnej treści publikacji naukowych (nawet tych płatnych - 48000000 opracowań naukowych. https://en.wikipedia.org/wiki/Sci-Hub)
Wyszukując w gooogle zawsze można dodać odpowiednie frazy zawężając wyniki przez np. dodanie frazy "mp" lub "ptwakc" dla polskojęzycznego wyszukania.
Czasopisma popularno naukowe jak Focus czy National Geographic itp. mają bardzo nierówny poziom. Szczególnie polskojęzyczne tego typu nie rzadko poziomiem wypadają gorzej niż Polska wikipedia.

Jednak nawet do przedstawionych wyżej badań należy zachować sceptyczne podejście. Trzeba zwrócić uwagę na typ badań (ludzie, zwięrzęta), rodzaj (
in vitro, in vivo), warto też szukać powtórzeń badań. Jeśli dane badanie zostało powtórzone przynajmniej raz przez inny zespół naukowców, istnieje większe prawdopodobieństwo, że jest rzetelne i warte uwagi. Więcej na temat jak czytać i dlaczego warto być ostrożnym i zbyt pochopnie nie gloryfikować pierwszych lepszych badań w linku niżej:
http://szczepienie.blogspot.com/p/ebm-randomizowane-wieloosrodkowe-slepej.html (na dole tej strony znajduje się zbiór polecanych artykułów na temat jak czytać badania naukowe, jak odróżniać ziarno od plew?)
http://www.compoundchem.com/2015/04/09/scientific-evidence/ - hierarchia dowodów naukowych od najsłabszych, gdybania i przesłanek po najmocniejsze, wielokrotnie potwierdzane
http://szczepienie.blogspot.com/2015/05/koncerny-farmaceutyczne-ukrywaja.html

Jak weryfikować i nie dać się zmanipulować? - instrukcja
Odpowiedz na pytanie "gdzie szukać" nie zawsze wystarcza jeśli nie potrafimy szukać informacji w sposób krytyczny. Nie weryfikujemy ich..
Polecam zacząć od wykładów prof Mariana Mazura i jego ucznia Józefa Kosseckiego, który stworzył Ogólną Jakościową Teorię informacji. Cykl wykładów pt "Społeczne Procesy Poznawcze": https://www.youtube.com/watch?v=LZUJgVhet2k&index=1&list=PL5LSM13zdJ8j7_JG6j8X2nDJunclrpbHh
W znacznie uproszczonej formie SciFun zmaga się z tematem tu https://www.youtube.com/watch?v=T1vW8YDDCSc - prezentacja chociaż długa to nie pozbawiony błędów, ale obecne to chyba jedyne tak kompleksowe popularnonaukowe opracowanie tematu wyszukiwania i oceniania wartości informacji, argumentów w tak krótkim czasie;)
Niestety żyjemy w dobie postprawdy gdzie weryfikowanie informacji, przytaczanie źródeł nie ma znaczenia. Najważniejsze to dotrzeć do emocji. Prawda i fakty zmieniły definicje. Nie jest prawdą, że liczą się intencje. Aby świat był lepszy wszyscy powinni odcinać i nie przekazywać dalej linków do link/clickbaitowych emocjonalnych, nierzetelnych krótkich papek pseudo-informacyjnych gdzie zwykle nie ma nawet przytoczonych źródeł.

Jeśli już wiemy gdzie szukać badań naukowych, jak odróżniać ziarno od plew, bardziej znaczące badania od tych mniej znaczących, warto też wiedzieć jak czytać badania naukowe aby coś z nich zrozumieć;) Warto zacząć od
http://szczepienie.blogspot.com/p/ebm-randomizowane-wieloosrodkowe-slepej.html 
Pułapki matematyki

Gdzie warto szukać informacji na temat szczepień?

Najefektywniej jest skorzystać z wyszukiwarki https://goo.gl/OIDApo która przeszukuje sporą część stron wymienionych na tej stronie oraz opracowań wielu źródeł, Wbrew pozorom jest to potężny zbiór źródeł, ciekawych informacji do późniejszej weryfikacji.

Ulotki szczepionek oraz CHPL (charakterystyka produktu leczniczego) można znaleźć na stronie producenta szczepionki lub np. na 
http://www.baza-lekow.com.pl/ (wyszukiwarka) lub 
a anglojęzyczne np. na 
Źródła dotyczące statystyk epidemiologicznych w Polsce (biuletyny roczne)
http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html (strony PZH)
http://www.pzh.gov.pl/stan-zdrowia-ludnosci/sytuacja-zdrowotna-ludnosci-w-polsce/
http://www.pzh.gov.pl/meldunki-epidemiologiczne/ - informacje na temat zachorowalności, śmiertelności etc.
Powyższa grafika pokazuje, że niekoniecznie przymusowość pokrywa się z wysoką wyszczepalnością.
http://md1.libe.com/photo/1038212-part-des-non-vaccines-infographie-big.png?modified_at=1499854074

Czy przymus szczepień jest racjonalny? Dlaczego udało się pokonać najgroźniejsze choroby bez wprowadzania przymusu?
Aspekty prawne

Porównywarka programów szczepień w poszczególnych krajach członkowskich
http://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/Pages/Scheduler.aspx
Porównanie programu szczepień na przestrzeni lat w Polsce i nie tylko (zbiór źródeł)
http://szczepienie.blogspot.com/2015/08/kalendarze-szczepien-archiwalne-lata-60.html
Kalendarze szczepień w różnych krajach
Canada http://www.phac-aspc.gc.ca/publicat/cig-gci/p01-12-eng.php#tab1
USA http://www.cdc.gov/vaccines/schedules/downloads/child/0-18yrs-child-combined-schedule.pdf
Austria http://apps.who.int/immunization_monitoring/globalsummary/schedules
UK http://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/Pages/Scheduler.aspx
Germany http://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/Pages/Scheduler.aspx
Australia http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/national-immunisation-program-schedule
Japan https://www.jpeds.or.jp/modules/en/index.php?content_id=7
France http://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/Pages/Scheduler.aspx
Italy http://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/Pages/Scheduler.aspx
Russian Federation (The) http://apps.who.int/immunization_monitoring/globalsummary/schedules
Denmark http://apps.who.int/immunization_monitoring/globalsummary/schedules

UNICEF szczepienia, dane z 149 krajów świata.
http://data.unicef.org/topic/child-health/immunization/

Europejska Komisja Medyczna
http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/contacts/CHMP/people_listing_000023.jsp
WHO - szczepienia
http://www.who.int/topics/vaccines/en/
Zalecenia WHO
http://www.who.int/immunization/policy/immunization_tables/en/
Ogólne wytyczne dotyczące szczepień ochronnych – cz. 1. Zalecenia amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień Ochronnych (ACIP)
http://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne/70660,ogolne-wytyczne-dotyczace-szczepien-ochronnych-cz-1-zalecenia-amerykanskiego-komitetu-doradczego-ds-szczepien-ochronnych-acip

Baza działań niepożądanych leków Eudravigilance - tutaj trafiają zgłoszenia NOP z URPLiB - Baza prowadzona przez Europejską Agencje Leków
http://www.adrreports.eu/pl/index.html
Baza VAERS z USA. prowadzona przez CDC i FDA
https://vaers.hhs.gov/  (Uwagi na temat bazy VAERS http://szczepienie.blogspot.com/2013/01/baza-vaers-wiarygodna-czy-baza-danych.html )
Niepożądane odczyny poszczepienie w statystykach, badaniach naukowych i literaturze

Wiele informacji w szczególności opis obecnych zaleceń w Polsce:
http://www.mp.pl/szczepienia/ https://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne (Medycyna Praktyczna)
http://www.szczepienia.pzh.gov.pl/main.php (znany jako http://www.szczepienia.info - strona PZH prowadzona przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny)
http://www.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/zdrowie-matki-i-dziecka/szczepienia/ (strona MZ - Ministerstwa Zdrowia)
http://szczepienia.gis.gov.pl/ Główny Inspektorat Sanitarny - portal akcji dt. szczepień

Polskie strony które zebrały informacje zwykle ze źródeł i literatury opisanej w tym tekście:
https://faktyoszczepieniach.wordpress.com
http://szczepieniawpolsce.weebly.com/
http://wyszczepieni.pl dawne https://wyszczepieni.blogspot.com/

Inne źródła
Stowarzyszenie STOP NOP
http://stopnop.com.plMateriały sponsorowane, podstawowe, wybrane informacje przedstawione w różowych okularach:
https://www.szczepienia.pl (GSK)
http://zaszczepsiewiedza.pl (Infarma)



Definicja NOP, fakty o niewiarygodnej zgłaszalności i o tym, dlaczego można mówić o Polsce jako o "skansenie szczepionkowym"
http://szczepienie.blogspot.ca/2015/12/czy-statystyki-nop-sa-rzetelne-czyli-o.html


Prostowania różnych co głupszych mitów związanych ze szczepieniami (długa lista zwykle ze źródłami, sporo kontrargumentów, zwykle jednak dość stare artykuły, blogi nie tylko ludzi związanych zawodowo z medycyną więc nie wszystkie warte polecenia, wszystko jak zawsze do weryfikacji)
http://sporothrix.wixsite.com/tylkonauka
http://sporothrix.wixsite.com/tylkonauka/prostowanie-antyszczepionkowych-bredni-
http://sporothrix.wixsite.com/tylkonauka/o-szczepieniach-i-szczepionkach
http://zaszczepsiewiedza.pl/
http://szczepienie.blogspot.ca/2013/11/lektura-literatura-ksiazki-szczepien.html
http://www.totylkoteoria.pl/2016/12/biologiczna-bzdura-roku-2016-szczepionki.html
http://www.totylkoteoria.pl/2016/06/kultowe-wpadki-pseudonauki.html
https://sporothrix.wordpress.com/2011/06/26/efekty-uboczne-szczepien/
https://sporothrix.wordpress.com/2014/02/09/czy-szczepionka-przeciw-hpv-gryzie/
https://patolodzynaklatce.wordpress.com/2017/02/14/tylko-sie-nie-zakrztus/
https://patolodzynaklatce.wordpress.com/2015/10/29/gdy-ospa-cie-chwyta-za-serce/
https://patolodzynaklatce.wordpress.com/2016/02/29/co-z-ta-szyjka-czyli-od-wirusa-do-raka/
https://patolodzynaklatce.wordpress.com/2015/03/04/nie-igraj-z-odra/
https://sporothrix.wordpress.com/2015/01/22/fakty-o-szczepieniach/
https://sporothrix.wordpress.com/2009/10/10/szczepionki-dzialaja/
https://sporothrix.wordpress.com/2013/07/28/wycofanie-panika-i-co-dalej/
https://sporothrix.wordpress.com/2014/11/23/tezec-kto-by-sie-tam-tezcem-przejmowal/
https://sporothrix.wordpress.com/2008/11/25/hiv-acyklowir-szczepionka-leki-przeciwwirusowe-wscieklizna/
https://sporothrix.wordpress.com/2014/01/04/wkreceni-w-borelioze/
https://sporothrix.wordpress.com/2009/11/12/boli-reka-po-szczepieniu-nie-bierz-aspiryny/
https://sporothrix.wordpress.com/2008/08/03/odra-epidemie-szczepienia/
http://blogdebart.pl/2014/07/17/rtec-w-szczepionkach-odcinek-setny/
https://www.crazynauka.pl/szczepionki-wywoluja-autyzmu-rzadko-miewaja-skutki-uboczne/
https://patolodzynaklatce.wordpress.com/2017/02/14/tylko-sie-nie-zakrztus/
http://blogdebart.pl/2015/06/03/nie-wloski-sad-nie-ujawnil-szczepionkowego-holokaustu-niemowlat/
http://krytykapolityczna.pl/kraj/krotka-historia-ruchow-antyszczepionkowych/
https://zebrywgalopie.wordpress.com/2016/02/10/odra-ktora-przeszla-do-podziemia/
http://zaszczepsiewiedza.pl/aktualnosci/teoria-wiazaca-szczepienia-autyzmem-byla-oszustwem/


Vaccination greatly reduces disease, disability, death and inequity worldwide
http://www.who.int/bulletin/volumes/86/2/07-040089/en/
Temat odry

Popularnonaukowe opracowanie wraz z krytycznym komentarzem
http://szczepienie.blogspot.com/2016/08/kilka-uwag-do-35-najbardziej.html


Zbiór najważniejszych prac naukowych o szczepieniach wg. American Academy of Pediatrics (AAP)
https://www.aap.org/en-us/Documents/immunization_vaccine_studies.pdf
50 Studies the AAP Avoided to Mention http://vaccinesafetycommission.org/studies.html

Materiały na temat tego w jaki sposób szczepienia mogą zaszkodzić (nie tylko poprzez tzw. NOP) - fragment poniższej strony od frazy "SZCZEPIONKI SĄ W PEŁNI BEZPIECZNE"
http://szczepienie.blogspot.com/2016/08/kilka-uwag-do-35-najbardziej.html (do zweryfikowania)

Filmy
Jeśli chodzi o materiały w postaci filmowej to jest ich na tygodnie oglądania niestety są bardzo różnej jakości, zwykle bardzo słabej i z uwagi na formę trudniej weryfikować takie materiały, trudniej dotrzeć do źródeł.


Lektura - czyli wybór książekna temat szczepień od najbardziej polecanych:
i uzupełniająco, dla porównania:

Izabela Filc-Redlinska "Szczepionki. Nie daj się zwariować" - proszczepionkowa książka chociaż przedstawia kilka niewygodnych faktów
Tutaj recenzje

Jacek Wysocki Hanna Czajka "Szczepienia w pytaniach i odpowiedziach" Kraków 2010 http://medbook.com.pl/ksiazka/pokaz/id/9440/tytul/szczepienia-w-pytaniach-i-odpowiedziach-wysocki-czajka-help-med-sc

Mrożek-Budzyn „Wakcynologia praktyczna”
http://medbook.com.pl/ksiazka/pokaz/id/8646/tytul/wakcynologia-praktyczna-mrozek-budzyn-alfa-medica-press -książka tłumacząca prostym językiem oficjalne zalecenia i przedstawia standardowe podstawowe argumenty o tym skąd się wziął kalendarz szczepień, jakie są składniki szczepień, przeciwskazania, możliwe nopy, tłumaczy też jak działa proces budowania odporności u noworodków

Odradzam poniższe pozycje z uwagi na sporo nieco dezinformujących treści, chociaż jeśli mamy jakąś już wiedzę można przeczytać dla porównania jak wyglądają "oszołomskie" książki:

Książki najtaniej do znalezienia na http://www.ceneo.pl/ i http://allegro.pl/ ew. na chomiku ;)
Informacje z https://www.facebook.com/groups/779018065479021/permalink/848296955217798/
https://www.facebook.com/notes/szczepi%C4%87-czy-nie-rozs%C4%85dnie-o-szczepieniach-bez-propagandy-i-manipulacji/lektura-na-temat-szczepie%C5%84-literatura/925140067533486



Grupy FB
Najrzadziej sensowne informacje można znaleźć na grupach dyskusyjnych FB. Właśnie dzięki grupom dyskusyjnym, komentarzom internetowi udało się połączyć oddalone wyspy głupoty i zabobonów w jeden kontynent ignorancji:) Jednak mimo powyższego i pamiętając o pewnych tendecjach warto polecić np.
https://www.facebook.com/groups/779018065479021/ i w FAQ (czyli spisie najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi)
https://www.facebook.com/groups/779018065479021/permalink/1136038803110277/
Ma dość bogate archiwum.
https://www.facebook.com/groups/VaccinationReEducationDiscussionForum/ - grupa anglojęzyczna

Bardzo mocno moderowana grupa https://www.facebook.com/groups/szczepienia/  - dobra do technicznych pytań.



Czy zastrzeżenia, wyłączenie odpowiedzialności itd. świadczą o nierzetelności źródeł?

Tak naprawdę są bez znaczenia, bo każdy taką formułkę może wkleić. Jednak jeśli jej nie ma to nie świadczy dobrze o danym źródle.
Przykładowo na tych stronach wszelkie przytaczane źródła, cytaty, komentarze i inne materiały nie stanowią porady o charakterze medycznym, mają wyłącznie charakter informacyjny i w rozumieniu obowiązujących przepisów nie mogą być traktowane jako specjalistyczna porada medyczna, forma diagnozy lub zalecenia w zakresie leczenia, ponadto nie mogą być podstawą do jakichkolwiek roszczeń. Materiały oczywiście nie mogą zastępować profesjonalnego doradztwa medycznego. 
Warto zaznaczyć, że czytelnicy kierując się wyłącznie informacjami uzyskanymi za pośrednictwem materiałów z tej strony bez odpowiedniej weryfikacji działają na własną odpowiedzialność. Jak zresztą kierując się informacjami z każdej innej strony. Jeśli ktoś zna stronę/portal, których autorzy udzielają porad medycznych zamiast lekarza oraz biorą pełną odpowiedzialność za przedstawiane informacje czyli są gotowi na ewentualne roszczenia to koniecznie proszę o tym do nas napisać :) Nawet strony Ministerstwa Zdrowia zawierają następującą klauzulę 
"Ministerstwo Zdrowia dokłada wszelkich starań, aby zawarte w tym miejscu dane były rzetelne, wyczerpujące i aktualne. Jednak mają one charakter wyłącznie informacyjny i nie mogą stanowić podstawy do jakichkolwiek roszczeń."
Natomiast na stronach PZH widnieje następujące ostrzeżenie:
"Nie wszystkie szczepionki są w pełni skuteczne, jak również nie wszystkie są bezpieczne dla każdej osoby szczepionej. Podejmując decyzję o podaniu szczepionki należy rozważyć bilans korzyści i ryzyka związanego z jej zastosowaniem."

Wikipedia natomiast zawiera takie ostrzeżenie:
"Wikipedia nie zawiera porad medycznych
Wikipedia zawiera artykuły z wielu dziedzin medycznych, jednak bez żadnej gwarancji, że którykolwiek z tych artykułów jest dokładny i zgodny z aktualną wiedzą. Nie ma absolutnie żadnej pewności, że jakiekolwiek informacje zawarte lub cytowane w artykule dotyczące spraw medycznych są prawdziwe, poprawne, dokładne i aktualne. Zdecydowana większość tych artykułów jest napisana w części lub w całości przez osoby niezwiązane z medycyną. Nawet jeżeli opis zawarty w artykule jest zgodny z aktualną wiedzą medyczną, może nie mieć zastosowania do konkretnego przypadku.
Informacje medyczne w Wikipedii mają w najlepszym razie charakter ogólny i nie mogą zastępować porady wyspecjalizowanego medyka (takiego jak lekarz, lekarz dentysta, lekarz weterynarii, farmaceuta, chemik, fizjoterapeuta, położna, pielęgniarka, ratownik medyczny, ratownik kwalifikowanej pierwszej pomocy i podobni). Wszystkie zawarte w Wikipedii hasła związane z medycyną nigdy nie zastąpią porady lekarza (medyka) i z tego tytułu nie mogą być za takie uznawane. Wikipedia nie jest lekarzem.
Żaden z poszczególnych autorów, administratorów, programistów czy donatorów Wikipedii, ani nikt inny związany z Wikipedią nie może brać odpowiedzialności za wyniki i konsekwencje jakiejkolwiek próby wykorzystania informacji przedstawionych w tej witrynie.
Żadne dane w serwisie Wikipedia.org lub dołączone jako część jakiegokolwiek projektu Wikimedia Foundation nie powinny być interpretowane jako próba przedstawienia czy wyrażenia opinii medycznej lub w inny sposób zaangażowania się w praktykę medyczną
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Zastrze%C5%BCenia_dotycz%C4%85ce_poj%C4%99%C4%87_medycznych


Inne źródła

http://ajcn.nutrition.org/content/91/5/1255.long
http://cochranelibrary-wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001833.pub3/abstract;jsessionid=31166C0F1C20C5750D4B4DDACA6C9A79.f02t01
http://europepmc.org/abstract/med/190583
http://europepmc.org/abstract/med/22884663
http://europepmc.org/abstract/med/6289799
http://iai.asm.org/content/70/12/7161
http://jcm.asm.org/content/43/4/1678.full
http://jem.rupress.org/content/129/6/1327.long
http://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1000258
http://journals.plos.org/plospathogens/article?id=10.1371/journal.ppat.0010001
http://journals.plos.org/plospathogens/article?id=10.1371/journal.ppat.1000647
http://msddlalekarzy.pl/upload/chpl/14-08-07-hbvaxpro-chpl-h-c-0373-n-046-pi-pl-53eceff8dcac2.pdf
http://msddlalekarzy.pl/upload/chpl/15-12-17-rotateq-h-c-0669-ii-061-pi-pl-crt-56d7138f863b0.pdf
http://msddlalekarzy.pl/upload/chpl/16-05-12-gardasil-9-druki-informacyjne-ii-010-pl-577b7da8b3b1b.pdf
http://msddlalekarzy.pl/upload/chpl/17-03-23-silgard-chpl-ws-1128-pl-59102d6bacfa5.pdf
http://msddlalekarzy.pl/upload/chpl/17-06-12-mmrvaxpro-h-c-0604-ii-0080-pi-pl-crt-5948d7dc853a5.pdf
http://msddlalekarzy.pl/upload/chpl/18-05-25-18_05_21_ROTATEQ-H-C-0669-IB-076-PI-pl-CRT.pdf
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001479.pub3/full
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004407.pub3/abstract
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD006665.pub3/full
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD008521.pub3/abstract
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ijc.24116/abstract;jsessionid=31873A20C8C9958FFB71B1DDD103A417.f01t02
http://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/show.html?id=59269
http://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/show.html?id=64435
http://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/show.html?id=65157
http://pediatrics.aappublications.org/content/105/5/e60.long
http://pediatrics.aappublications.org/content/113/2/259?sso=1&sso_redirect_count=1&nfstatus=401&nftoken=00000000-0000-0000-0000-000000000000&nfstatusdescription=ERROR%3a+No+local+token
http://pediatrics.aappublications.org/content/132/4/624.long
http://pediatrics.aappublications.org/content/137/3/e20153741
http://pediatrics.aappublications.org/content/137/4/e20152802.long
http://pediatrics.aappublications.org/content/78/4/748
http://ptwakc.org.pl/?aid=42742
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=18229
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=18231
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=18235
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=19271
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=19271&AspxAutoDetectCookieSupport=1
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=19405
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=19535
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=19535&AspxAutoDetectCookieSupport=1
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=19662
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=20003&AspxAutoDetectCookieSupport=1
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=22337
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=22340
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=22425
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=22427&AspxAutoDetectCookieSupport=1
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=22436&AspxAutoDetectCookieSupport=1
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=22440
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=22475
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=23541&AspxAutoDetectCookieSupport=1
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=36462
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=36462&AspxAutoDetectCookieSupport=1
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=8245
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=9225
http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=9819
http://pubs.rsc.org/en/Content/ArticleLanding/2014/FO/C4FO00371C#!divAbstract
http://pubs.rsc.org/en/Content/ArticleLanding/2014/FO/C4FO00371C#%21divAbstract
http://shm.oxfordjournals.org/content/early/2013/08/12/shm.hkt043.abstract
http://szczepienia.pzh.gov.pl/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/czy-osoby-dorosle-moga-zaszczepic-sie-przeciw-odrze/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/main.php?p=2&id=85&sz=276
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/blonica/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/blonica/2/#jakie-sa-objawy-blonicy
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/blonica/4/#jakie-rodzaje-szczepionek-przeciw-blonicy-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/blonica/4/#kto-i-kiedy-powinien-zostac-zaszczepiony-przeciw-blonicy
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/blonica/7/#szczepionki-przeciw-blonicy-w-programie-szczepien-ochronnych
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/gruzlica/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/gruzlica/2/#jakie-sa-objawy-gruzlicy
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/gruzlica/3/#jak-powazne-moga-byc-objawy-gruzlicy
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/gruzlica/3/#jak-wiele-zachorowan-na-gruzlice-wystepuje-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/gruzlica/6/#jakie-ryzyko-jest-zwiazane-ze-szczepieniem-przeciw-gruzlicy
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/gruzlica/7/#jakie-szczepionki-przeciw-gruzlicy-sa-zarejestrowane-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/gruzlica/9/#dlaczego-w-polsce-obowiazuje-jeszcze-szczepienie-przeciw-gruzlicy
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/gruzlica/9/#jaka-jest-skutecznosc-szczepionki-bcg
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/4/#kto-powinien-zostac-zaszczepiony-przeciw-grypie
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/5/#jakie-ryzyko-jest-zwiazane-ze-szczepieniem-przeciw-grypie
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/9/#czy-osoby-z-alergia-na-bialko-jaja-kurzego-mozna-zaszczepic-przeciw-grypie
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/9/#kiedy-najlepiej-zaszczepic-sie-przeciw-grypie
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hib/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hib/2/#jak-powazne-moga-byc-objawy-zakazenia-hib
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hib/2/#jakie-sa-objawy-zakazenia-hib
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hib/4/#kto-powinien-zostac-zaszczepiony-przeciw-zakazeniom-hib-i-kiedy
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hib/5/#jakie-jest-ryzyko-zwiazane-z-zaszczepieniem-przeciw-zakazeniom-hib
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/3/#jak-powazne-moga-byc-objawy-zakazenia-hpv
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/4/#dlaczego-warto-sie-szczepic-przeciw-zakazeniom-hpv
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/5/#jakie-jest-ryzyko-zwiazane-z-zaszczepieniem-przeciw-zakazeniom-hpv
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/5/#kto-powinien-zostac-zaszczepiony-przeciw-zakazeniom-hpv-i-kiedy
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/6/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/2/#co-to-jest-krztusiec
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/2/#jakie-sa-objawy-krztusca
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/3/#jak-wiele-zachorowan-na-krztusiec-wystepuje-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/4/#jakie-rodzaje-szczepionek-przeciw-krztuscowi-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/5/#jakie-ryzyko-jest-zwiazane-z-zaszczepieniem-przeciw-krztuscowi
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/8/#jak-dlugo-utrzymuje-sie-ochrona-po-szczepionce-przeciw-krztuscowi
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/2/#jakie-sa-objawy-zakazenia-meningokokami
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/3/#jak-powazne-moga-byc-objawy-zakazenia-meningokokami
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/5/#jakie-rodzaje-szczepionek-przeciw-zakazeniom-meningokokowym-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/6/#jakie-jest-ryzyko-zwiazane-z-zaszczepieniem-przeciw-zakazeniom-meningokokowym
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/6/#kto-powinien-zostac-zaszczepiony-przeciw-zakazeniom-meningokokowymi
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/7/#jakie-szczepionki-przeciw-meningokokom-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/7/#szczepionki-przeciw-meningokokom-w-programie-szczepien-ochronnych
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/8/#jaka-jest-prawdopodobna-skutecznosc-dostepnych-na-rynku-szczepionek-przeciw-meningokokom-w-warunkach-polskich
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/odra/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/odra/2/#jak-powazne-moga-byc-objawy-odry
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/odra/2/#jakie-sa-objawy-odry
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/odra/3/#gdzie-i-jak-czesto-odra-wystepuje-na-swiecie
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/odra/3/#jak-wiele-zachorowan-na-odre-wystepuje-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/ospa-wietrzna/2/#jakie-sa-objawy-ospy-wietrznej
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/ospa-wietrzna/3/#co-to-jest-polpasiec
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/ospa-wietrzna/3/#jak-wiele-zachorowan-na-ospe-wietrzna-wystepuje-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/ospa-wietrzna/4/#jakie-rodzaje-szczepionek-przeciw-ospie-wietrznej-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/ospa-wietrzna/7/#jakie-jest-ryzyko-zakazenia-sie-wirusem-ospy-wietrznej-przez-kobiete-w-ciazy-lub-noworodka
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/ospa-wietrzna/8/#co-to-jest-
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/ospa-wietrzna/8/#kiedy-osoba-dorosla-powinna-zaszczepic-sie-przeciw-ospie-wietrznej
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/pneumokoki/2/#czym-jest-zakazenie-pneumokokowe
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/pneumokoki/2/#jakie-sa-objawy-zakazenia-pneumokokami
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/pneumokoki/4/#jakie-rodzaje-szczepionek-przeciw-pneumokokm-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/pneumokoki/5/#jakie-jest-ryzyko-zwiazane-z-zaszczepieniem-przeciw-pneumokokom
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/pneumokoki/6/#szczepionka-przeciw-pneumokokom-w-programie-szczepien-ochronnych
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/pneumokoki/9/#jakie-szczepionki-przeciw-pneumokokom-sa-zarejestrowane-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/poliomyelitis/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/poliomyelitis/2/#co-to-jest-poliomyelitis
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/poliomyelitis/3/#jak-wiele-zachorowan-na-poliomyelitis-wystepuje-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/poliomyelitis/3/#jakie-rodzaje-szczepionek-przeciw-poliomyelitis-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/poliomyelitis/4/#jakie-jest-ryzyko-zwiazane-z-zaszczepieniem-przeciwko-poliomyelitis
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/poliomyelitis/4/#kto-i-kiedy-powinien-zostac-zaszczepiony-przeciwko-poliomyelitis
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rotawirusy/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rotawirusy/2/#jak-powazne-moga-byc-objawy-infekcji-rotawirusowej
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rotawirusy/3/#kto-nie-powinien-zostac-zaszczepiony-przeciw-rotawirusom
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rotawirusy/4/#jakie-ryzyko-jest-zwiazane-ze-szczepieniem-przeciw-rotawirusom
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rotawirusy/4/#szczepionka-przeciw-rotawirusom-w-programie-szczepien-ochronnych
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rozyczka/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rozyczka/2/#jak-powazne-moga-byc-objawy-rozyczki
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rozyczka/3/#dlaczego-w-polsce-jest-najwiecej-rejestrowanych-zachorowan-na-rozyczke-w-europie
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rozyczka/3/#jakie-wady-wrodzone-moga-wystapic-w-wyniku-zakazenia-wirusem-rozyczki-w-czasie-ciazy
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rozyczka/4/#jakie-rodzaje-szczepionek-przeciw-rozyczce-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rozyczka/5/#jakie-jest-ryzyko-zwiazane-ze-szczepieniem-przeciw-rozyczce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/rozyczka/9/#w-jaki-sposob-kobieta-w-ciazy-urodzona-w-1975-r.-moze-sprawdzic-swoj-stan-uodpornienia-przeciw-rozyczce-jezeli-nie-pamieta-czy-chorowala-w-dziecinstwie-i-nie-jest-pewna-czy-byla-szczepiona
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/swinka/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/swinka/3/#jakie-rodzaje-szczepionek-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/tezec/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/tezec/2/#jakie-sa-objawy-tezca-u-osob-doroslych
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/tezec/3/#jakie-sa-objawy-tezca-u-noworodkow
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/tezec/4/#kto-i-kiedy-powinien-zostac-zaszczepiony-przeciw-tezcowi
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-b/
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-b/4/#dlaczego-warto-szczepic-sie-przeciw-wzw-b
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-b/4/#jakie-rodzaje-szczepionek-przeciw-wzw-b-sa-dostepne-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-b/5/#jakie-jest-ryzyko-zwiazane-z-zaszczepieniem-przeciw-wzw-b
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-b/5/#kto-i-kiedy-powinien-zostac-zaszczepiony-przeciw-wzw-b
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-b/6/#jakie-szczepionki-przeciw-wzw-b-sa-zarejestrowane-w-polsce
http://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-substancje-pomocnicze-wchodza-w-sklad-szczepionek/7/#jakie-szczepionki-dostepne-w-polsce-zawieraja-tiomersal
http://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/Pages/Scheduler.aspx
http://vk.ovg.ox.ac.uk/bcg-vaccine
http://vk.ovg.ox.ac.uk/chickenpox-varicella
http://vk.ovg.ox.ac.uk/diphtheria
http://vk.ovg.ox.ac.uk/hpv-vaccine
http://vk.ovg.ox.ac.uk/meningococcal-disease
http://vk.ovg.ox.ac.uk/pneumococcal-disease
http://vk.ovg.ox.ac.uk/rotavirus
http://vk.ovg.ox.ac.uk/rubella
http://www.baxter.com.pl/downloads/charakterystyki/BioScience/NeisVac_C_Baxter%20.pdf
http://www.biomed.pl/resources/document/Ulotki_PDF/3_DT_Ulotka_14.06.2013.pdf
http://www.biomed.pl/resources/document/Ulotki_PDF/3_D_Ulotka_14.06.2013.pdf
http://www.biomed.pl/resources/document/Ulotki_PDF/3_d_Ulotka_31.05.2013.pdf
http://www.biomed.pl/resources/document/Ulotki_PDF/DTP_Ulotka_11U003R_20.09.2013.pdf
http://www.cdc.gov/pertussis/about/faqs.html
http://www.cdc.gov/pertussis/about/prevention/index.html
http://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/side-effects.htm#dtap
http://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/side-effects.htm#hepb
http://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/side-effects.htm#mmr
http://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/side-effects.htm#rota
http://www.cdc.gov/vaccines/vpd-vac/rotavirus/vac-rotashield-historical.htm
http://www.cochrane.org/CD001269/ARI_vaccines-prevent-influenza-healthy-adults
http://www.cochrane.org/CD001269/ARI_vaccines-to-prevent-influenza-in-healthy-adults
http://www.cochrane.org/CD002733/AIRWAYS_influenza-vaccine-for-patients-with-chronic-obstructive-pulmonary-disease
http://www.cochrane.org/CD004876/ARI_vaccines-for-preventing-seasonal-influenza-and-its-complications-in-people-aged-65-or-older
http://www.cochrane.org/CD004879/ARI_vaccines-for-preventing-influenza-in-healthy-children
http://www.cochrane.org/CD004879/ARI_vaccines-preventing-influenza-healthy-children
http://www.cochrane.org/CD005050/VASC_flu-vaccines-for-preventing-cardiovascular-disease
http://www.cochrane.org/CD010089/ARI_influenza-vaccine-for-preventing-acute-otitis-media-middle-ear-infection
http://www.ema.europa.eu/docs/pl_PL/document_library/EPAR_-_Product_Information/human/001104/WC500057247.pdf
http://www.euro.who.int/en/health-topics/communicable-diseases/poliomyelitis
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home%7Ehandbook10part4%7Ehandbook10-4-10
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home%7Ehandbook10part4%7Ehandbook10-4-12
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home%7Ehandbook10part4%7Ehandbook10-4-18#3
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home%7Ehandbook10part4%7Ehandbook10-4-18#4.18.2
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home%7Ehandbook10part4%7Ehandbook10-4-20#4.20.4
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home%7Ehandbook10part4%7Ehandbook10-4-22#3
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home%7Ehandbook10part4%7Ehandbook10-4-5
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home~handbook10part4~handbook10-4-10
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home~handbook10part4~handbook10-4-12
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home~handbook10part4~handbook10-4-18#3
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home~handbook10part4~handbook10-4-18#4.18.2
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home~handbook10part4~handbook10-4-20#4.20.4
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home~handbook10part4~handbook10-4-22#3
http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home~handbook10part4~handbook10-4-5
http://www.immunize.org/catg.d/p4203.pdf
http://www.immunize.org/catg.d/p4206.pdf
http://www.immunize.org/catg.d/p4209.pdf
http://www.immunize.org/catg.d/p4210.pdf
http://www.immunize.org/catg.d/p4211.pdf
http://www.immunize.org/catg.d/p4213.pdf
http://www.immunize.org/catg.d/p4215.pdf
http://www.immunize.org/catg.d/p4217.pdf
http://www.immunize.org/catg.d/p4218.pdf
http://www.immunize.org/catg.d/p4220.pdf
http://www.journalofinfection.com/article/S0163-4453%2807%2900049-7/fulltext
http://www.journalofinfection.com/article/S0163-4453(07)00049-7/fulltext
http://www.mp.pl/szczepienia/aktualnosci/show.html?id=100197
http://www.mp.pl/szczepienia/praktyka/ekspert/zagadnienia_rozne_ekspert/show.html?id=106439
http://www.mp.pl/szczepienia/przeglad/blonicakrztusiectezec/show.html?id=100040
http://www.mp.pl/szczepienia/przeglad/blonicakrztusiectezec/show.html?id=70734
http://www.mp.pl/szczepienia/przeglad/blonicakrztusiectezec/show.html?id=86839
http://www.mp.pl/szczepienia/wywiady/show.html?id=102355
http://www.mz.gov.pl/aktualnosci/szczepienia-przeciwko-pneumokokom-dla-wszystkich-dzieci/
http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=13164
http://www.nature.com/nm/journal/v17/n2/full/nm.2262.html
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC101678/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC110068/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC133026/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC261948/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3543548/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3686844/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1092755
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15764492
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22718262
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25494641
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6466264
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6827147
http://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJM199608223350803?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%3dwww.ncbi.nlm.nih.gov
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM198405313102201
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa021134
http://www.prometeusze.pl/szczepienia_hbv.php
http://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/biegunki-rotawirusowe-u-dzieci-0-14-lat-w-powiecie-zyrardowskim-w-latach-2000-2002-ze-szczegolnym-uwzglednieniem-zakazen-szpitalnych?lang=pl
http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2013/Ch_2013.pdf
http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2014/Ch_2014_wstepne_dane.pdf
http://www.pzh.gov.pl/page/fileadmin/user_upload/statystyka/Raport_stanu_zdrowia_2012.pdf
http://www.pzh.gov.pl/stan-zdrowia-ludnosci/sytuacja-zdrowotna-ludnosci-w-polsce/
http://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Czechy-ponad-100-osob-zachorowalo-na-odre,183621,1018.html
http://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Prof-Anna-Skoczynska-meningokoki-moga-zabic-w-ciagu-24-godzin,141054,1018.html
http://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Trzykrotny-wzrost-zachorowan-na-krztusiec,131179,1018.html
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X14006367
http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2804%2917020-7/abstract
http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2807%2960567-4/fulltext
http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2897%2911096-0/fulltext
http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(07)60567-4/fulltext
http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(97)11096-0/fulltext
http://www.tuberculosisjournal.com/article/0962-8479%2894%2990003-5/abstract
http://www.tuberculosisjournal.com/article/0962-8479(94)90003-5/abstract
http://www.who.int/features/qa/84/en/
http://www.who.int/immunization/sage/meetings/2017/april/2_Review_Diphtheria_results_April2017_final_clean.pdf
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs286/en/
http://www.zakazenia.org.pl/index.php?okno=7&id=487&amp
http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2016/Ch_2016.pdf
http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2016/Sz_2016.pdf
https://academic.oup.com/cid/article/34/6/774/385286
https://academic.oup.com/cid/article/52/7/911/299077
https://academic.oup.com/cid/article/54/12/1730/452864
https://academic.oup.com/femspd/article/69/2/114/2398905
https://academic.oup.com/jid/article/197/Supplement_2/S170/844439
https://academic.oup.com/jid/article/197/Supplement_2/S94/849652
https://academic.oup.com/jid/article/203/3/312/2192149
https://academic.oup.com/jpids/article/4/4/376/2580288
https://bazalekow.mp.pl/lek/52179,Varilrix-proszek-i-rozpuszczalnik-do-sporzadzania-roztworu-do-wstrzykiwan
https://books.google.pl/books?id=Ty8OOHV0mggC&hl=pl#v=onepage&amp;q&amp;f=false
https://choroby-zakazne.mp.pl/choroby/zakazenia-bakteryjne/157290,blonica
https://choroby-zakazne.mp.pl/choroby/zakazenia-bakteryjne/157573,zakazenia-haemophilus-influenzae
https://ciaza.mp.pl/przebiegciazy/63605,ospa-wietrzna-u-kobiet-w-ciazy
https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2006/2006022110930/anx_10930_pl.pdf
https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2006/2006050511295/anx_11295_pl.pdf
https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2012/20120420120470/anx_120470_pl.pdf
https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2017/20170411137538/anx_137538_pl.pdf
https://ecdc.europa.eu/en/news-events/measles-cases-eu-treble-2017-outbreaks-still-ongoing
https://ecdc.europa.eu/sites/portal/files/documents/Monthly-Measles-Rubella-monitoring-report-June-2018.pdf
https://ecdc.europa.eu/sites/portal/files/documents/ecdc-tuberculosis-surveillance-monitoring-Europe-2018-rev1.pdf
https://gis.gov.pl/images/pso_2018_r_.pdf
https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2018/01/akt.pdf
https://gis.gov.pl/zdrowie/program-szczepien-ochronnych-na-rok-2019/
https://gis.gov.pl/zdrowie/szczepienia-zalecane/
https://grypa.mp.pl/grypasezonowa/61825,grypa-i-przeziebienie
https://insights.ovid.com/pubmed?pmid=29315160
https://journals.lww.com/pidj/Abstract/1996/01000/Safety_and_immunogenicity_of_one_vs__two.11.aspx
https://journals.lww.com/pidj/Abstract/2009/08000/An_Outbreak_of_Varicella_in_Elementary_School.4.aspx
https://journals.lww.com/pidj/Abstract/2010/05000/Lack_of_Association_Between_Measles_Mumps_Rubella.3.aspx
https://journals.lww.com/pidj/Abstract/2010/08000/Incremental_Effectiveness_of_Second_Dose_Varicella.2.aspx
https://journals.lww.com/pidj/Abstract/2010/08000/The_Effectiveness_of_Varicella_Vaccine_in_China.3.aspx
https://journals.lww.com/pidj/Fulltext/1998/03000/POSTEXPOSURE_VARICELLA_VACCINATION_IN_SIBLINGS_OF.20.aspx
https://journals.lww.com/pidj/Fulltext/2010/01000/Effectiveness_of_Varicella_Vaccines_as.6.aspx
https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10803-006-0157-3#page-1
https://link.springer.com/chapter/10.1007%2F0-387-25342-4_2
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12326-optic-atrophy
https://ncez.pl/upload/normy-zywienia-dla-populacji-polski-2017.pdf
https://okulistyka.mp.pl/chorobyoczu/chorobyblonynaczyniowej/74018,zapalenie-blony-naczyniowej-oka
https://onkologia.mp.pl/chorobynowotworowe/99295,rak-szyjki-macicy
https://pediatria.mp.pl/choroby/chorobyzakazne/74628,krztusiec-koklusz
https://pediatria.mp.pl/lista/74665,objawy-zakazen-rotawirusami-u-dzieci
https://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/59269,szczepienie-przeciwko-blonicy-tezcowi-i-krztuscowi
https://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/61310,szczepienie-przeciwko-rotawirusom
https://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/65157,szczepienie-przeciwko-meningokokom
https://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/69975,odczyn-po-szczepieniu-przeciw-gruzlicy
https://pl.gsk.com/media/718163/synflorix-druki-pl-ii-108-26_01_2017.pdf
https://pl.gsk.com/media/726821/cervarix-druki-pl-ii75-ii80-23_02_2017.pdf
https://pl.gsk.com/media/736239/infanrix-hexa-ib-220-druki-pl-07_07_2017.pdf
https://pl.gsk.com/media/736440/priorix-tetra-smpc-fiolkaplusamp-ii78-18_04_2017.pdf
https://pl.gsk.com/media/742711/engerix_b-10-mcg-smpc-19_08_2016.pdf
https://pl.gsk.com/media/742826/bexsero-druki-pl-r-53-18_09_2017.pdf
https://pl.gsk.com/media/753038/priorix-fiolkaplusamp-strzykawka-ii-106-smpc-21_09_2017.pdf
https://pl.gsk.com/media/766994/menveo-druki-pl-30_10_2017.pdf
https://podyplomie.pl/medycyna/26203,szczepienia-osob-doroslych-w-polsce
https://pulmonologia.mp.pl/choroby/68756,gruzlica
https://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/Scheduler/ByDisease?SelectedDiseaseId=14&SelectedCountryIdByDisease=-1
https://watermark.silverchair.com/174-Supplement_3-S330.pdf?token=AQECAHi208BE49Ooan9kkhW_Ercy7Dm3ZL_9Cf3qfKAc485ysgAAAdgwggHUBgkqhkiG9w0BBwagggHFMIIBwQIBADCCAboGCSqGSIb3DQEHATAeBglghkgBZQMEAS4wEQQMkpgahx_5_Hc-B6wdAgEQgIIBi_Uzknmexk5YWOZqMDbdGoIA08oc-7CUb2iusYrXaZng_i1yI5m8vGE7qAcKapfDOTSWuoSe_Mf4haTwX7gdapdnt2gKScjOUkQymaq-8Feyrs44meg3B2ooz1WEBX4CfCvWf68pt3D8gOAQvQVbb_9icHkqDf1bqVbTOJ2OBL3Zftr6H4uYCk4sU9dfSWAn9dqs7guUcByBEqDifq36lHX5e7jC-FzuMIbWcWd_fAQaQtDmpBGlTSVmejvzl6yvWY_L-JbjJ1-HUVXwYu_yK0FczXr6DyX-dGDkaEtDMlKYn8v4ASUokoY02UlGmGlMoxuF8ZlfdDbXm2g7eVvqCxEnLeTOlUzpXbZfCC4TRmdkvNgU_CrL0Fgw3MJRBgOUt6fN-7qZDY02_tFrJgfIg_OIYsiIvOTd5GhNtQAfytaFft0W4aQSKbuxnikxK4Q2NdQFIYfUNvD4cWACO-mgTgOq0a6refDJcbcJrP04ENkpVulrAOTeFQfs9vfp_yAo72FvkzYp-VgS0H_C
https://watermark.silverchair.com/197-Supplement_2-S170.pdf?token=AQECAHi208BE49Ooan9kkhW_Ercy7Dm3ZL_9Cf3qfKAc485ysgAAAcEwggG9BgkqhkiG9w0BBwagggGuMIIBqgIBADCCAaMGCSqGSIb3DQEHATAeBglghkgBZQMEAS4wEQQMncjQ7u2KDcgRDU_BAgEQgIIBdPAOMfsnIHbdPMeZt_YqutsxC1DNH2dM3E95Bs3X4UjDKjYRoCUBFLsVJ3xjsTxzPywMXAJxesgzCcgo5YusV1Ee0Yul_shkvjPD8yoNtsldZniL8RTHQPOwxQK_NmtHslYbRBCDuLJGlRs87i--VbEs8ookWUvmwDGq9z1l3WN5Sr5wAyW3BKC5eKMdbQsoSPFXUNF1RK5okQ0NzsqoJAOQhvhjEPubZcjs_-BL1rSYNUwL4fv4QMjVwvGRkgibf3wsdfJscWspqGsam6nX0mpFCDH15wwbCbVS_8Hl7-Nw7MGPH9USBOZLJfyM3LMqGXCW1C2aOhpiUz8f9GWf8vFEVGQB5Ow5qr32d7sJdlautkb22mzNFkHEwZlXWWRsds_sS0kB7l8sx0FPqwzYv_aK3FnXWjTyktf4mqx5pMIaCEyPXexhAtKUz8QARbzKR6CPTTKHIxBJEsedPRNleHo0FkBm5el4lgQYA1rYtN1sGqxy1A
https://www.amazon.com/Viral-Infections-Humans-Epidemiology-Control/dp/0306448564/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1522150067&sr=8-1&keywords=viral+infections+of+humans
https://www.biomed.pl/Produkty,category,55,product,69/Szczepionki/Szczepionki_kalendarzowe
https://www.britannica.com/science/cerebellar-ataxia
https://www.britannica.com/science/hepatitis#ref1233295
https://www.cdc.gov/chickenpox/about/complications.html
https://www.cdc.gov/chickenpox/about/transmission.html
https://www.cdc.gov/meningococcal/about/prevention.html
https://www.cdc.gov/tb/topic/basics/signsandsymptoms.htm
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/dip.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/flu.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hepb.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hib.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hib.html#adverse
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hpv.html#adverse
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hpv.html#features
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hpv.html#vaccines
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/meas.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/mening.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/mumps.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/pert.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/pneumo.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/polio.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/polio.html#vaccines
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/rota.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/rota.html#vaccines
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/rubella.html#features
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/rubella.html#vaccines
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/tetanus.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/varicella.html
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/varicella.html#complications
https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/varicella.html#features
https://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/side-effects.htm
https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/polio/hcp/effectiveness-duration-protection.html
https://www.elsevier.com/books/infectious-diseases-of-the-fetus-and-newborn/remington/978-1-4160-6400-8
https://www.elsevier.com/books/plotkins-vaccines/plotkin/978-0-323-35761-6
https://www.jpeds.com/article/S0022-3476%2812%2900558-6/abstract
https://www.jpeds.com/article/S0022-3476(12)00558-6/abstract
https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/przegladowe/139686,szczepienie-doroslych
https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/przegladowe/81017,krztusiec-u-osob-doroslych-przypomnienie-o-powracajacej-chorobie
https://www.mp.pl/szczepienia/choroby/choroby_wzwa/91239,ostre-wirusowe-zapalenie-watroby-typu-a
https://www.mp.pl/szczepienia/choroby/choroby_wzwb/91242,ostre-wirusowe-zapalenie-watroby-typu-b
https://www.mp.pl/szczepienia/choroby/choroby_wzwb/91243,przewlekle-wirusowe-zapalenie-watroby-typu-b
https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/pneumokoki_ekspert/161657,epidemiologia-inwazyjnej-choroby-pneumokokowej
https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/pneumokoki_ekspert/73064,skutecznosc-kliniczna-pcv-10-i-pcv-13
https://www.mp.pl/szczepienia/przeglad/rotawirusy/134699,jakie-byly-efekty-programow-szczepien-przeciwko-rotawirusom-wkrajach-europejskich
https://www.mp.pl/szczepienia/przeglad/rotawirusy/139694,jaka-byla-skutecznosc-szczepienia-przeciwko-rotawirusom
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3284215/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3899156/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC403124/?page=1
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4080417/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4181020/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4266892/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4673889/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10617709
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15876927
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23694831
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27147629
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7658062
https://www.pfizerpro.com.pl/sites/default/files/trumenba_lld_approved_11.04.2018.pdf
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025712515000188?via%3Dihub
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X04004694?via%3Dihub
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X09016351?via%3Dihub
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X12005828
https://www.springer.com/us/book/9780387098425
https://www.springer.com/us/book/9781489974471
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/21645515.2014.1004034

Polskie blogi i portale popularnonaukowe

Zaszczep się wiedza
https://www.facebook.com/akcjazaszczepsiewiedza/

Medycyna po Polsku
https://www.facebook.com/Medycyna-po-polsku-1673329246303654/

Fakty i Mity Genetyki
https://www.facebook.com/FaktyMityGenetyki/

Patolodzy na klatce
https://www.facebook.com/patolodzynaklatce/

Sporothrix
http://sporothrix.wixsite.com/…/o-szczepieniach-i-szczepion…

Crazynauka
https://www.facebook.com/crazynauka/

Dr Damian Parol
https://www.facebook.com/damian.parol/

Wyszczepieni
https://www.facebook.com/wyszczepieni/

Kasia Gandor
http://kasiagandor.com/

Lekarz Dawid Ciemięga
https://www.facebook.com/lekarzDawidCiemiega/

Lekarz Łukasz Durajski
https://www.facebook.com/DoktorekRadzi/

Mama Pediatra
https://www.facebook.com/mamapediatrablog/

Doktor Mama
https://www.facebook.com/doktormama/

Lekarz Podróżnik
http://lekarzpodroznik.pl

DoktóRkaKinga
https://www.facebook.com/drkingawolaniecka/

Angielskie z wiedzy których korzystam na codzień.

SAFE: Vaccines
https://www.facebook.com/SAFEvaccines/

Science Based Medicine
https://www.facebook.com/ScienceBasedMed/

SciBabe
https://www.facebook.com/scibabe/

History of Vaccines
Historyofvaccines.org

Doctor Anna’s Imaginarium
https://www.facebook.com/doctor.annas.imaginarium/

The Mad Virologist
https://www.facebook.com/themadvirologist/

Reasonable Hank
https://www.facebook.com/reasonablehankblog/

Skeptical Raptor
https://www.facebook.com/skepticalraptor/

Skeptical Kiwi
https://www.facebook.com/KiwiSkeptical/

The Skeptical OB
https://www.facebook.com/skepticalob/

Mommy, PHD
https://www.facebook.com/MommyPhD/

Mommy Wise
https://www.facebook.com/MommyWiseProScience/

Vaxopedia

We love GMOs and Vaccines
https://www.facebook.com/welovegv/

The Brain Blood Barrier Scientist
https://www.facebook.com/bbbscientist/

Lista stron, których należy unikać
http://scibabe.com/2017/03/20/incomplete-list-bullshit-websites/